35+ Mẫu phân tích sông Đà hung bạo hay nhất được chọn lọc

Nguyễn Tuân (1910–1987) là nhà văn lớn của Việt Nam, nổi tiếng với phong cách ngôn từ tài hoa và tình yêu say đắm dành cho cái đẹp trong văn học. Trong bài viết này, chúng tôi xin chia sẻ những bài văn mẫu phân tích sông Đà hung bạo hay nhất, giúp các bạn học sinh không chỉ hiểu sâu hơn về tác phẩm mà còn tự tin hơn khi làm bài.

Phân tích sông Đà hung bạo ngữ văn 12

Nguyễn Tuân, một bậc thầy ngôn từ, luôn say mê trong hành trình tìm kiếm và tôn vinh cái đẹp. Đến với các tác phẩm của ông, độc giả không chỉ được chiêm ngưỡng vẻ đẹp trong cách sử dụng từ ngữ mà còn được trải nghiệm những bức tranh thiên nhiên sống động và tràn đầy sức sống. Đặc biệt, trong “Người lái đò sông Đà”, hình ảnh sông Đà hiện lên hùng vĩ, dữ dội và đầy cá tính, khiến con người nhận ra sự nhỏ bé của mình trước thiên nhiên rộng lớn.

Nguyễn Tuân không chỉ đơn thuần miêu tả sông Đà như một dòng sông, mà dưới ngòi bút tài hoa của ông, sông Đà hiện lên như một thực thể sống, có cá tính, tâm trạng và hành động riêng. Con sông ấy vừa hung bạo, vừa trữ tình, mang trong mình vẻ đẹp đầy tương phản, góp phần làm nổi bật giá trị nghệ thuật và tư tưởng của tác phẩm.

Sự hung bạo của sông Đà được thể hiện qua nhiều hình ảnh sống động và sắc nét. Trước hết, là những vách đá dựng đứng bên bờ sông, hiểm trở đến mức “chỉ khi mặt trời đứng bóng, ánh nắng mới lọt được vào lòng sông”. Độ cao của vách đá như muốn nuốt chửng dòng nước bên dưới. Nguyễn Tuân ví lòng sông hẹp tựa “yết hầu”, nơi mà một con nai, con hổ cũng có thể nhẹ nhàng nhảy qua. Hình ảnh này không chỉ tạo cảm giác về sự hoang sơ, hùng vĩ mà còn khơi dậy cảm giác lạnh lẽo, rùng mình, như ngồi giữa một cái ngõ sâu thẳm, ngước lên chỉ thấy “khung cửa sổ nào vừa phụt tắt đèn điện”.

Dòng sông hung bạo ấy còn hiện lên qua sự kết hợp dữ dội của “nước, sóng, gió, đá”. Ở quãng Hát Loong, sông Đà như một thế lực đáng sợ:

“Nước xô đá, đá xô sóng, sóng xô gió...”

Những cấu trúc điệp ngữ, câu văn ngắn gọn tạo nhịp điệu dồn dập, mô phỏng sự hỗn loạn và đe dọa của dòng sông. Người đọc không chỉ nghe thấy tiếng gầm rú, mà còn cảm nhận được sức mạnh của thiên nhiên đang đe dọa mọi sinh vật liều lĩnh bước vào địa phận của nó.

Những cái hút nước trên sông cũng là minh chứng cho sự hung bạo của Đà giang. Tác giả miêu tả chúng như “giếng bê tông thả xuống sông”, với nước xoáy mạnh tạo ra những âm thanh ghê rợn, “kêu như cửa cống cái bị sặc nước”. Những cái hút ấy nuốt chửng bất cứ thứ gì đi ngang qua, từ bè gỗ đến cả những con thuyền khổng lồ. Hình ảnh này được Nguyễn Tuân tái hiện bằng sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa miêu tả và kể chuyện, khơi gợi trí tưởng tượng của người đọc về sự nguy hiểm của thiên nhiên.

Những thác nước sông Đà cũng được miêu tả đầy ấn tượng. Dòng thác như một “bầy thủy quái”, lúc thì gào thét, lúc lại khiêu khích, chế nhạo người lái đò. Chúng được nhân cách hóa, trở thành “kẻ thù xảo quyệt” luôn rình rập, phục kích để tiêu diệt mọi con thuyền qua lại. Tảng đá nơi đây không còn vô tri mà như những chiến binh hung hãn, “vồ lấy con thuyền, không cho nó thoát”. Tất cả tạo nên một “thạch trận” nguy hiểm, thách thức lòng can đảm của những người lái đò.

Dưới ngòi bút của Nguyễn Tuân, sông Đà không chỉ đơn thuần là thiên nhiên hoang dại mà còn mang ý nghĩa biểu tượng sâu sắc. Đó là vẻ đẹp tiềm tàng, là sức mạnh nguyên sơ của đất nước. Sông Đà không chỉ dữ dội mà còn là nguồn năng lượng vô tận, một “kho báu vàng trắng” của dân tộc. Khi Nguyễn Tuân nhắc đến hình ảnh những tuabin thủy điện trên sông, ông không chỉ ca ngợi sự kỳ vĩ của thiên nhiên mà còn nhấn mạnh khả năng chinh phục, khai thác tiềm năng thiên nhiên của con người trong công cuộc công nghiệp hóa, hiện đại hóa.

Hình ảnh sông Đà trong “Người lái đò sông Đà” là một minh chứng cho tài năng bậc thầy của Nguyễn Tuân trong việc miêu tả thiên nhiên. Dưới ngòi bút của ông, con sông không chỉ hiện lên với vẻ dữ dội, hiểm nguy mà còn mang sức sống mãnh liệt và tiềm năng lớn lao. Đây không chỉ là sự tôn vinh thiên nhiên hùng vĩ mà còn là lời nhắn nhủ sâu sắc về trách nhiệm của con người trong việc chinh phục và bảo vệ tài nguyên quý giá này. Sông Đà – một hình tượng nghệ thuật độc đáo – mãi là biểu tượng của vẻ đẹp thiên nhiên và sức mạnh nội lực dân tộc Việt Nam.

Phân tích sông Đà hung bạo của Nguyễn Tuân

Từ thuở xa xưa, những dòng sông quê hương đã trở thành nguồn cảm hứng bất tận cho thi ca, văn chương Việt Nam. Mỗi nhà thơ, nhà văn đều lưu giữ trong trái tim mình một dòng sông đáng nhớ: nếu Nguyễn Hoàng Cầm đau đáu với sông Đuống hiền hòa, Hoàng Phủ Ngọc Tường thả hồn vào sông Hương mộng mơ, thì Nguyễn Tuân lại dành trọn cảm xúc cho sông Đà – dòng sông vừa hung bạo, dữ dội, vừa thơ mộng, trữ tình. Với niềm say mê đắm đuối cùng trí tưởng tượng phong phú, ông đã tạo nên kiệt tác Người lái đò sông Đà, một áng văn vừa chân thực vừa đầy nghệ thuật.

Nguyễn Tuân, “cây đại thụ” của văn học hiện đại Việt Nam, là bậc thầy trong việc khám phá cái đẹp. Văn chương ông mang vẻ đẹp uyên bác, phóng khoáng, tựa như một dòng chảy không ngừng tìm kiếm sự độc đáo, phi thường trong mọi khía cạnh của cuộc sống. Tác phẩm Người lái đò sông Đà là minh chứng rõ nét nhất, kết tinh từ những trải nghiệm thực tế và niềm đam mê bất tận với thiên nhiên Tây Bắc.

Ngay từ những dòng đầu tiên, Nguyễn Tuân đã khắc họa sông Đà với vẻ bướng bỉnh, ngang ngược hiếm có:

“Mọi dòng sông đều chảy về hướng Đông, duy chỉ có sông Đà là ngược dòng, chảy về hướng Bắc.”

Chỉ một câu văn ngắn ngủi đã cho thấy cá tính đặc biệt của sông Đà – không tuân theo quy luật tự nhiên, mang trong mình nét bất kham, kiêu ngạo.

Hình ảnh sông Đà hiện lên qua sự kết hợp độc đáo của ngôn ngữ văn chương, khoa học, và cảm hứng nghệ thuật. Những vách đá dựng đứng, những thác nước cuồn cuộn trở thành những “màn hình khổng lồ” mà Nguyễn Tuân trình chiếu trước mắt người đọc:

“Đá hai bên bờ sông dựng đứng như vách thành, mặt sông chỉ lúc đúng ngọ mới có ánh mặt trời rọi xuống.”

Cảm giác rợn ngợp, lạnh lẽo ấy được tác giả ví von táo bạo:

“Đi qua quãng sông này giữa mùa hè cũng cảm thấy lạnh như đứng trong một cái ngõ tối nhìn lên khung cửa sổ tầng cao vừa tắt đèn.”

Cách so sánh độc đáo ấy không chỉ gợi hình ảnh sống động mà còn làm nổi bật vẻ hiểm trở, dữ dội của dòng sông.

Ở những đoạn khác, sông Đà lại hiện lên như một kẻ thù hung bạo, sẵn sàng đoạt mạng bất cứ ai dám thách thức:

“Sóng nước, đá sông xô nhau gầm gào suốt hàng ngàn năm, như muốn nuốt chửng mọi con thuyền ngang qua.”

Các “hút nước” được miêu tả với sự chân thực và hình ảnh đầy ám ảnh:

“Dòng nước xoáy hun hút như một cái giếng bê tông, thở hồng hộc như cống bị sặc. Những ai bất cẩn sẽ bị kéo tuột xuống, trồng cây chuối ngược, mươi phút sau mới tan tác ở quãng sông dưới.”

Nguyễn Tuân còn táo bạo đưa hình ảnh điện ảnh vào văn chương:

“Như một anh quay phim lao cả mình lẫn máy xuống dòng nước xoáy, để truyền đến người đọc cảm giác dòng sông như sắp úp vào họ.”

Từng câu chữ khiến người đọc rợn ngợp, như đang theo dõi một bộ phim 3D sống động đến nghẹt thở.

Những con thác trên sông Đà được nhân cách hóa, mang đầy giọng điệu:

“Khi oán trách, khi van xin, lúc lại gằn giọng như muốn khiêu khích.”

Tiếng thác gầm lên tựa đàn trâu mộng phá rừng lửa, khiến dòng sông trở thành một “con thủy quái” hung tợn, xảo quyệt, đầy sức mạnh hủy diệt.

Dẫu hung bạo là thế, sông Đà vẫn mang trong mình vẻ đẹp thơ mộng và hiền hòa, như một “người tình” đầy mê hoặc. Nguyễn Tuân ví dòng sông như mái tóc người thiếu nữ Tây Bắc, mềm mại, dịu dàng, uốn lượn giữa đại ngàn. Những đoạn văn miêu tả sông Đà khi hiền hòa lại ngọt ngào, đầy chất nhạc, khơi dậy tình yêu thiên nhiên sâu sắc trong lòng người đọc.

Không chỉ dừng lại ở vẻ đẹp của thiên nhiên, Nguyễn Tuân còn đặt sông Đà trong tầm nhìn lớn lao hơn – biểu tượng của sự cống hiến cho đất nước. Tác giả liên tưởng dòng sông hung bạo kia với chiếc tua-bin thủy điện khổng lồ, mang đến nguồn năng lượng dồi dào để góp phần vào sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.

Với ngòi bút tài hoa và cảm xúc mãnh liệt, Nguyễn Tuân đã khắc họa sông Đà như một biểu tượng đa chiều: vừa dữ dội, hung bạo, vừa thơ mộng, trữ tình, đồng thời mang trong mình sứ mệnh cống hiến cho đất nước. Những trang văn của ông không chỉ giúp ta cảm nhận được vẻ đẹp hùng vĩ của thiên nhiên Tây Bắc, mà còn khơi dậy tình yêu quê hương, lòng tự hào dân tộc trong mỗi chúng ta. Đọc Người lái đò sông Đà là cảm nhận một kiệt tác văn chương vượt thời gian, nơi cái đẹp được khám phá và tôn vinh trọn vẹn.

Phân tích sông Đà hung bạo văn mẫu

Nguyễn Tuân, cây bút tài hoa của văn học Việt Nam, luôn say mê khám phá cái đẹp, đặc biệt là vẻ đẹp dữ dội và mãnh liệt của thiên nhiên và con người. “Người lái đò sông Đà” là một trong những tác phẩm tiêu biểu, được trích từ tập Tùy bút Sông Đà (1960), đánh dấu hành trình tác giả đi tìm “chất vàng mười” trong thiên nhiên và con người lao động miền Tây Bắc. Với cảm quan nhạy bén và ngôn ngữ tinh tế, Nguyễn Tuân đã dựng nên một bức tranh sông Đà vừa hung bạo, vừa trữ tình, làm nổi bật sự hùng vĩ kiêu hãnh của thiên nhiên.

Khi gặp sông Đà trong chuyến đi thực tế Tây Bắc, Nguyễn Tuân cảm nhận nó như một người bạn tri kỷ lâu năm. Trong mắt ông, sông Đà không chỉ là một dòng chảy vô tri mà là một thực thể sống động, đầy cá tính. Nhà văn mở đầu đoạn trích bằng hai câu thơ cổ:
“Chúng thủy giai đông tẩu,
Đà giang độc bắc lưu.”
Hai câu thơ như một lời giới thiệu trang trọng, khẳng định sự khác biệt và độc đáo của sông Đà – con sông duy nhất không chảy về hướng đông, mà quay đầu ngược dòng về phương bắc.

Vẻ đẹp hung bạo của sông Đà hiện lên rõ nét qua những bức tranh thiên nhiên hoang sơ, đầy thử thách. “Đá bờ sông dựng vách thành”, cao sừng sững như muốn chặn mọi lối đi. Lòng sông hẹp đến mức “chỉ lúc đúng ngọ mới có ánh mặt trời lọt vào”, tạo nên một cảm giác lạnh lẽo, âm u. Nguyễn Tuân so sánh lòng sông như “một cái yết hầu”, hẹp đến mức con hổ hay con nai cũng có thể nhảy từ bờ này sang bờ kia, gợi lên sự bí ẩn và nguy hiểm.

Người ngồi trên khoang đò khi qua khúc sông ấy cũng “lạnh run người”, như đứng trước cửa ngõ âm phủ. Sự so sánh độc đáo “như đứng ở hè một cái ngõ mà ngóng vọng lên một khung cửa sổ nào vừa tắt phụt đèn điện” làm nổi bật cảm giác chênh vênh, nhỏ bé của con người trước thiên nhiên. Dưới ngòi bút của Nguyễn Tuân, mọi giác quan dường như đều được huy động để khắc họa vẻ đẹp hiểm trở, hùng vĩ của dòng sông.

Càng đi sâu vào đoạn thượng nguồn, vẻ dữ dội của sông Đà càng bộc lộ rõ rệt. “Nước xô đá, đá xô sóng, sóng xô gió”, mọi yếu tố của tự nhiên như hợp sức lại, tạo nên một chuỗi âm thanh dồn dập, đe dọa. Điệp ngữ và cấu trúc câu ngắn, dồn dập của Nguyễn Tuân khiến người đọc có cảm giác như đang trực tiếp đối diện với dòng sông đang cuồng nộ.

Những hút nước trên sông Đà được miêu tả vừa chân thực, vừa kỳ quái. Tác giả ví chúng như “giếng bê tông thả xuống sông để làm móng cầu”, xoáy nước kêu rợn người “như cửa cống cái bị sặc nước”. Trên mặt nước, những xoáy tròn như đôi mắt hung hãn, “quay lừ lừ những cánh quạ đàn”. Dưới ngòi bút của Nguyễn Tuân, sông Đà không khác gì một loài thủy quái khổng lồ, chỉ chực nuốt chửng những con thuyền vô tình lạc vào.

Đỉnh điểm của sự dữ dội là những con thác, nơi âm thanh như “tiếng gầm vang của ngàn con trâu mộng lồng lộn giữa rừng lửa”. Nguyễn Tuân nhân cách hóa thác nước, biến nó thành một sinh thể sống động, khi “oán trách, van xin”, lúc lại “chế nhạo, khiêu khích”. Sự biến hóa cảm xúc của dòng sông qua từng câu chữ khiến người đọc rùng mình, đồng thời cảm nhận được sức mạnh thiên nhiên vô biên và bất khả xâm phạm.

Một trong những hình ảnh đáng nhớ nhất là “trùng vi thạch trận” – bãi đá sông Đà như một đội quân mai phục. Từng phiến đá được nhân cách hóa thành những chiến binh:
“Mặt hòn đá nào cũng nhăn nhúm méo mó hơn cả cái mặt nước chỗ này.”
Đá không chỉ đứng yên mà còn “nhổm cả dậy để vồ lấy thuyền”, “hất hàm hỏi thuyền”, tạo thành “năm cửa trận, bốn cửa tử, một cửa sinh”. Sự phối hợp giữa đá, nước và sóng tạo nên một thử thách đầy nguy hiểm, đòi hỏi người lái đò phải có bản lĩnh phi thường để vượt qua.

Dưới ngòi bút Nguyễn Tuân, sông Đà hiện lên như một biểu tượng của vẻ đẹp thiên nhiên Việt Nam – dữ dội, hiểm nguy nhưng cũng đầy kiêu hãnh. Sự kết hợp giữa miêu tả tinh tế và tưởng tượng táo bạo đã thổi hồn vào con sông, biến nó thành một nhân vật có tâm hồn và cá tính. Vẻ hung bạo của sông Đà không chỉ là một thử thách với con người mà còn là lời nhắc nhở về sức mạnh thiên nhiên, về lòng tự tôn dân tộc và ý chí chinh phục thiên nhiên.

Vẻ đẹp hùng vĩ của sông Đà chính là nguồn cảm hứng vô tận, để lại dấu ấn sâu sắc trong lòng người đọc. Với “Người lái đò sông Đà”, Nguyễn Tuân đã không chỉ tìm thấy “chất vàng mười” của thiên nhiên mà còn khẳng định tài năng ngôn ngữ bậc thầy của mình, biến sông Đà thành một tượng đài nghệ thuật bất hủ trong lòng bạn đọc Việt Nam.

Phân tích sông Đà hung bạo

Trong tập tùy bút Sông Đà, Nguyễn Tuân đã vẽ nên bức tranh thiên nhiên Tây Bắc hùng vĩ, hoang sơ nhưng cũng đầy thơ mộng, trữ tình. Với tình yêu mãnh liệt dành cho đất nước, tác giả khắc họa vẻ đẹp tuyệt vời của vùng núi rừng phía Tây Bắc qua những núi cao, thung lũng vàng rực lúa chín, và cả hương sắc của muôn loài hoa. Nhưng tiêu biểu hơn cả, Nguyễn Tuân dồn bút lực để miêu tả dòng sông Đà – một dòng sông vừa hung bạo, vừa thơ mộng, hiện lên sống động như một “nhân vật” đặc biệt trong tác phẩm.

Dưới ngòi bút tài hoa của Nguyễn Tuân, sông Đà không còn là một dòng sông vô tri vô giác mà trở thành một “nhân vật” có tâm trạng, tính cách, với những hoạt động phong phú, phức tạp. Nguyễn Tuân gọi đây là “con sông Tây Bắc hung bạo và trữ tình” và hai đặc điểm này được triển khai xuyên suốt tùy bút.

Sự hung bạo của sông Đà hiện lên qua những cảnh tượng hoang sơ, hiểm trở. Vách đá hai bên bờ dựng đứng như “vách thành”, có đoạn lòng sông bị thu hẹp đến mức:

“Đứng bên này bờ, nhẹ tay ném hòn đá cũng qua được bên kia.”

Hình ảnh dòng sông như một “yết hầu” hẹp đến mức cả nai, hổ cũng có thể nhảy qua, càng làm nổi bật sự nguy hiểm của con sông. Nguyễn Tuân sử dụng nhiều giác quan để miêu tả: từ cảm giác rợn ngợp khi đi qua quãng sông, đến liên tưởng táo bạo:

“Ngồi trong khoang đò, giữa mùa hè mà thấy lạnh như đứng ở hè một ngõ phố nhìn lên tầng nhà vừa tắt đèn.”

Bên cạnh đó, sự hung bạo của sông Đà còn được thể hiện qua ghềnh Hát Loóng:

“Nước xô đá, đá xô sóng, sóng xô gió… cuồn cuộn gùn ghè như muốn đòi nợ xuýt bất cứ người lái đò nào.”

Câu văn ngắn, dồn dập, điệp từ và điệp cấu trúc tạo nhịp điệu khẩn trương, khiến người đọc như nghe được tiếng gầm rú và cảm nhận rõ sự dữ dội của thiên nhiên.

Đặc biệt, những cái hút nước sông Đà được miêu tả đầy ám ảnh:

“Như những cái giếng bê tông thả xuống sông để làm móng cầu, sâu hun hút.”

Nước xoáy phát ra âm thanh “ọc ọc” như tiếng thở của một con quái vật. Những chiếc thuyền vô tình lọt vào đây sẽ bị hút tuột xuống đáy, chỉ vài phút sau đã tan tác ở khúc sông dưới. Với nghệ thuật kể xen tả, Nguyễn Tuân không chỉ khắc họa sự hiểm nguy mà còn khơi gợi trí tưởng tượng phong phú của người đọc.

Hình ảnh những thác nước sông Đà càng làm nổi bật tính cách hung bạo của dòng sông. Thác nước như “bầy thủy quái” hung hăng, nham hiểm, luôn rình rập tiêu diệt con thuyền. Nguyễn Tuân miêu tả:

“Tiếng thác khi oán trách, khi van xin, lúc lại chế nhạo, khi thì gầm thét như đàn trâu mộng lồng lộn phá rừng lửa.”

Hình ảnh thác nước được nhân cách hóa sinh động, khiến người đọc hình dung sông Đà như một kẻ thù khổng lồ, luôn đe dọa con người.

Dẫu hung bạo là thế, sông Đà vẫn mang một vẻ đẹp trữ tình, thơ mộng, như một người tình đầy quyến rũ. Khi hiền hòa, dòng sông hiện lên mềm mại như mái tóc của người thiếu nữ Tây Bắc, uốn lượn giữa đại ngàn. Nguyễn Tuân ví von sông Đà như một áng thơ, một bức tranh thủy mặc tuyệt đẹp, nơi mỗi chi tiết đều toát lên sự tươi mới và yên bình.

Không chỉ khắc họa vẻ đẹp thiên nhiên, Nguyễn Tuân còn nhìn nhận sông Đà như một nguồn sức mạnh tiềm ẩn, là “vàng trắng” quý giá của Tổ quốc. Hình ảnh những chiếc tuốc bin thủy điện xuất hiện như một dự cảm về sự chinh phục thiên nhiên của con người, biến sức mạnh hung bạo của sông Đà thành nguồn năng lượng cống hiến cho sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.

Bằng tình yêu quê hương tha thiết và tài năng ngôn ngữ độc đáo, Nguyễn Tuân đã khắc họa thành công hình tượng sông Đà – một dòng sông vừa hung bạo, dữ dội, vừa trữ tình, thơ mộng. Thiên nhiên dưới ngòi bút của ông không chỉ hiện lên với vẻ đẹp nguyên sơ mà còn trở thành biểu tượng cho sức mạnh và tiềm năng to lớn của đất nước. Người lái đò sông Đà không chỉ khơi dậy tình yêu thiên nhiên mà còn làm giàu thêm lòng tự hào dân tộc trong mỗi người đọc.

>>> Xem thêm: Tổng hợp 10+ mẫu phân tích Trao Duyên hay nhất được chọn lọc

Những mẫu phân tích trên không chỉ khắc họa vẻ đẹp dữ dội và sức mạnh tiềm tàng của sông Đà, mà còn làm sáng rõ tài năng của Nguyễn Tuân trong việc biến thiên nhiên thành một biểu tượng nghệ thuật. Đây sẽ là nguồn tài liệu quý giá, giúp các bạn học sinh hiểu sâu sắc hơn về tác phẩm và rèn luyện khả năng cảm nhận văn học. Cảm ơn bạn đã theo dõi!

Bài viết cùng chủ đề:

20+ Mẫu phân tích người lái đò sông đà hay nhất được chọn lọc

Bài phân tích Đất nước hay nhất được chọn lọc

Tổng hợp các bài phân tích Tây Tiến hay nhất được chọn lọc

10+ Bài phân tích Việt Bắc hay nhất được chọn lọc