5+ Mẫu viết bài văn phân tích một tác phẩm truyện hay nhất

Mỗi người trong chúng ta đều có một tác phẩm truyện yêu thích, có thể là vì bài học sâu sắc hay một câu nói đầy ý nghĩa đã để lại ấn tượng sâu đậm. Chính vì vậy, việc viết bài phân tích một tác phẩm truyện là cơ hội để khám phá những giá trị nghệ thuật và thông điệp mà tác giả muốn truyền tải. Hãy cùng tham khảo những bài văn mẫu dưới đây để tìm kiếm cảm hứng và cách viết cho riêng mình.

Dàn ý viết bài văn phân tích một tác phẩm truyện

Mở bài: Giới thiệu tác phẩm (nhan đề, tác giả) và đưa ra nhận xét khái quát về giá trị, nội dung của tác phẩm.

Thân bài:

• Tóm tắt nội dung chính của tác phẩm.

• Xác định và phân tích chủ đề mà tác phẩm muốn gửi gắm.

• Phân tích các yếu tố nghệ thuật đặc sắc trong tác phẩm, như hình thức kể chuyện, xây dựng nhân vật, ngôn ngữ và các biện pháp nghệ thuật khác.

Kết bài: Đánh giá lại giá trị và ý nghĩa của tác phẩm trong việc truyền tải thông điệp, cảm xúc và tầm ảnh hưởng của nó đối với người đọc.

Viết bài văn phân tích một tác phẩm truyện mẫu 1

Thạch Lam, một trong những nhà văn tiêu biểu của nhóm Tự Lực Văn Đoàn, đã mang đến cho độc giả nhiều tác phẩm xúc động về cuộc sống, đặc biệt là về đề tài trẻ em. Truyện ngắn Gió lạnh đầu mùa là một trong những tác phẩm xuất sắc của ông, với cách khắc họa tinh tế tâm hồn trẻ thơ qua những chi tiết nhỏ nhưng đầy ý nghĩa.

Truyện mở đầu bằng khung cảnh của một buổi sáng mùa đông, nơi cái lạnh bỗng đến sau đêm mưa, mang theo gió bấc táp vào mặt. Cảnh vật xung quanh như phản ánh sự lạnh lẽo, tĩnh mịch của mùa đông và trong ngôi nhà nhỏ, mọi người đều đã thức dậy, chuẩn bị cho một ngày mới. Cảnh tượng nhà cửa, khí trời mùa đông được Thạch Lam miêu tả một cách chi tiết và cảm động: “Gió vi vu làm bốc lên những màn bụi nhỏ, thổi lăn những cái lá khô lạo xạo. Bầu trời không u ám, toàn một màu trắng đục”. Cậu bé Sơn, khi tỉnh dậy, cảm nhận ngay sự lạnh lẽo của mùa đông và vội vã quấn chặt mình trong chăn ấm.

Mẹ Sơn đang lục lọi tìm quần áo ấm cho các con, khi tình cờ bà giơ lên chiếc áo bông cũ của Duyên, đứa em gái đã mất của Sơn. Chiếc áo này không chỉ là đồ vật bình thường, mà còn là kỷ vật gắn liền với những ký ức yêu thương về đứa em đã khuất. Thạch Lam đã khéo léo khắc họa cảm xúc của Sơn khi thấy mẹ mình ngắm chiếc áo với một nỗi buồn khó tả: “Sơn cũng cảm thấy nhớ em, cảm động và thương em quá”. Chiếc áo bông cũ là dấu ấn của một tình yêu thương vô bờ bến và trong lòng Sơn, nỗi nhớ về Duyên lại dâng trào mạnh mẽ.

Câu chuyện tiếp diễn khi Sơn và Lan, sau khi mặc áo ấm, đi ra chợ. Đến đây, Thạch Lam tiếp tục vẽ nên bức tranh về cuộc sống nghèo khó của những đứa trẻ khác trong làng, như thằng Cúc, thằng Xuân, con Tí và con Túc, những đứa trẻ trong những bộ quần áo đã bạc màu, rách rưới vì nghèo đói. Chúng “run lên, hai hàm răng đập vào nhau” vì lạnh, ánh mắt ngưỡng mộ và xuýt xoa khi nhìn thấy Sơn và Lan trong những bộ đồ ấm áp. Dù không khinh miệt chúng như các em họ của mình, Sơn và Lan vẫn cảm nhận được sự bất công trong cuộc sống mà các bạn nghèo phải chịu đựng.

Điểm nhấn của câu chuyện là khi Lan nhận ra Hiên, một đứa trẻ nghèo đứng co ro bên cột quán, mặc chiếc áo rách tả tơi không đủ để che kín cơ thể trong gió lạnh. Nhìn thấy Hiên, cả Sơn và Lan đều cảm thấy thương xót và nhớ lại hình ảnh em Duyên ngày xưa. Sơn nghĩ ngay đến chiếc áo bông cũ của em mình và đề nghị chị Lan đưa nó cho Hiên. Ý nghĩ này thoáng qua trong tâm trí Sơn, nhưng nó lại mang một ý nghĩa sâu sắc về lòng nhân ái, tình cảm chân thành mà hai đứa trẻ dành cho nhau. Sơn không cần phải nói nhiều, chỉ một hành động nhỏ nhưng tràn đầy yêu thương: “Cái áo cũ mà chị em Sơn đem cho Hiên thể hiện tấm lòng nhân hậu của hai đứa trẻ.”

Câu chuyện kết thúc trong sự ấm áp của tình người, qua hành động giản dị nhưng vô cùng ý nghĩa của Sơn và Lan. Thạch Lam đã khéo léo sử dụng những chi tiết nhỏ nhưng đầy cảm xúc để làm nổi bật những phẩm chất tốt đẹp của trẻ thơ. Những đứa trẻ trong truyện không chỉ biết thương yêu nhau mà còn có tấm lòng nhân hậu, sẵn sàng chia sẻ những gì mình có dù là nhỏ bé nhất.

Sau khi trở về nhà, hai chị em Sơn cảm thấy lo lắng khi nghĩ đến việc người vú già sẽ phát hiện ra chuyện hai chị em lén mang áo cho Hiên. Sơn cảm thấy bất an và lo sợ, thậm chí cậu còn chạy sang nhà Hiên để đòi lại chiếc áo. Đây là một phản ứng rất tự nhiên của một đứa trẻ khi mắc lỗi và biết rằng mình đã bị phát hiện. Tuy nhiên, khi về đến nhà, Sơn và Lan ngạc nhiên khi thấy mẹ con Hiên đã đến nhà mình. Mẹ Hiên đem chiếc áo bông trả lại cho mẹ Sơn. Dù gia đình bà Hiên sống trong nghèo khó, bà vẫn giữ được phẩm giá của một người mẹ tốt, vẫn làm tròn trách nhiệm trong những hoàn cảnh gian nan: “Đói cho sạch, rách cho thơm.”

Cảm động trước hành động của bà, mẹ Sơn sau khi hiểu rõ sự tình đã không trách mắng mà lại thể hiện lòng nhân ái và sự thấu hiểu. Bà còn cho mẹ Hiên mượn năm hào để may áo ấm cho con, điều này không chỉ chứng tỏ mẹ Sơn là một người phụ nữ nhân hậu mà còn phản ánh cái nhìn vị tha trong những hoàn cảnh khó khăn. Sau khi mẹ con Hiên rời đi, mẹ Sơn không hề nổi giận với con, mà chỉ vẫy hai chị em lại gần và âu yếm. Tấm lòng vị tha, đầy tình thương của người mẹ đối với con cái thật sự là một thông điệp sâu sắc mà Thạch Lam muốn gửi gắm.

Truyện ngắn Gió lạnh đầu mùa của Thạch Lam, tuy nhẹ nhàng nhưng lại chứa đựng một thông điệp sâu sắc về tình yêu thương giữa con người. Qua câu chuyện về lòng nhân ái, sự thấu hiểu và vị tha, tác phẩm đã khắc họa được giá trị đẹp đẽ của tình người, qua đó bộc lộ rõ nét phẩm chất tốt đẹp của những nhân vật trong hoàn cảnh gian khó. Đây quả thực là một tác phẩm xuất sắc, làm lay động trái tim người đọc, khiến mỗi chúng ta phải suy ngẫm về giá trị của tình cảm và sự sẻ chia trong cuộc sống.

Viết bài văn phân tích một tác phẩm truyện mẫu 2

Nam Cao, một trong những nhà văn hiện thực xuất sắc của văn học Việt Nam, nổi bật với những tác phẩm sâu sắc về người nông dân và tri thức nghèo. Truyện ngắn Lão Hạc, viết năm 1943, là một trong những tác phẩm tiêu biểu nhất của ông về đề tài người nông dân nghèo, khắc họa hình ảnh một con người sống trong nghèo khổ nhưng đầy tình cảm và phẩm hạnh.

Truyện kể về Lão Hạc, một người nông dân nghèo khó, sống một mình sau khi con trai đi đồn điền cao su vì không có tiền cưới vợ. Mảnh vườn của lão, vốn là của hồi môn của con trai, là tài sản duy nhất của lão. Khi mắc bệnh nặng, lão không có gì để ăn và phải bán con chó Vàng – người bạn thân thiết của mình. Số tiền từ việc bán chó và bán mảnh vườn, lão gửi ông giáo, nhờ ông giữ khi con trai lão trở về sẽ trao lại. Lão cũng đã nghĩ đến cái chết khi đến xin Binh Tư một ít bả chó để tự tử. Sự hy sinh của lão cho con và tình cảm dành cho con chó Vàng đã thể hiện rõ phẩm hạnh cao quý và sự trung thực, tự trọng của lão.

Nhân vật Lão Hạc được xây dựng vô cùng tinh tế, là hình mẫu của người nông dân nghèo nhưng có tấm lòng rộng lớn, sống nhân hậu và luôn nghĩ đến người khác. Dù trong cảnh nghèo khó, lão không bao giờ làm điều gì trái với lương tâm. Bên cạnh Lão Hạc, ông giáo – người bạn tâm giao, hàng xóm thân thiết của lão – cũng là một nhân vật quan trọng, thể hiện sự tri thức, đồng thời là người chứng kiến và kể lại câu chuyện của lão Hạc, qua đó phản ánh những tư tưởng sâu sắc về cuộc sống và con người.

Truyện ngắn Lão Hạc không chỉ thành công ở mặt nội dung mà còn gây ấn tượng mạnh mẽ với độc giả qua nghệ thuật kể chuyện tài tình của Nam Cao. Những nét đặc sắc trong việc xây dựng nhân vật, miêu tả cảm xúc, cùng sự kết hợp khéo léo giữa phương thức tự sự và trữ tình đã tạo nên một tác phẩm đầy sức hút. Câu chuyện không chỉ làm nổi bật nhân vật Lão Hạc mà còn mở ra một không gian rộng lớn về nỗi khổ của người nông dân nghèo, sự hy sinh và tình yêu thương giữa con người với nhau.

Tác phẩm Lão Hạc của Nam Cao xứng đáng là một trong những kiệt tác của văn học hiện thực, không chỉ vì giá trị nội dung mà còn bởi sự tinh tế, sâu sắc trong cách xây dựng nhân vật và cách thể hiện tâm lý, cảm xúc của con người trong xã hội nghèo khổ.

Viết bài văn phân tích một tác phẩm truyện mẫu 3

Với tài năng xuất sắc, Nguyễn Tuân đã xây dựng một tình huống truyện độc đáo trong Chữ người tử tù. Tình huống này không chỉ là yếu tố then chốt giúp câu chuyện phát triển mà còn khắc họa rõ nét tính cách nhân vật và tư tưởng của nhà văn. Đặc biệt, trong truyện ngắn, tình huống truyện càng có vai trò quan trọng vì nó là cái đòn bẩy, tạo ra sự hấp dẫn và kích thích sự suy ngẫm cho người đọc.

Trong Chữ người tử tù, tình huống truyện được tạo ra từ cuộc gặp gỡ éo le giữa Huấn Cao và quản ngục. Đây là một tình huống đầy kịch tính và mâu thuẫn, khi Huấn Cao là một tử tù, đại diện cho phe phiến loạn chống lại triều đình, còn quản ngục lại là người đại diện cho triều đình, thực hiện công tác giam cầm những kẻ chống đối. Mối quan hệ giữa họ bắt đầu từ sự đối lập: Huấn Cao là người có khí phách anh hùng, tài giỏi, yêu tự do, trong khi quản ngục sống trong môi trường cặn bã, tàn nhẫn của quyền lực, nhưng lại có tấm lòng yêu mến cái đẹp, trân trọng tài năng. Họ là hai người hoàn toàn khác biệt về vai trò xã hội nhưng lại có một điểm chung là tình yêu cái đẹp, điều này khiến cho tình huống truyện càng thêm phần gay cấn và sâu sắc.

Tình huống này cũng dẫn dắt câu chuyện qua nhiều bước phát triển. Cuộc gặp gỡ giữa Huấn Cao và quản ngục mở đầu cho sự phát triển mối quan hệ giữa họ, từ sự nghi ngờ đến sự hiểu lầm, rồi đến sự trân trọng và quý mến. Huấn Cao dần nhận ra tấm lòng chân thành của quản ngục, người dù sống trong hoàn cảnh tăm tối, nhưng vẫn không thể che giấu được sự yêu mến và tôn trọng với cái đẹp. Tính cách nhân vật cũng được khắc họa rõ nét qua tình huống này: Huấn Cao, dù là một anh hùng có khí phách, vẫn giữ được lòng thiện lương; quản ngục, dù là công cụ của triều đình, vẫn giữ trong mình tấm lòng yêu cái đẹp và trọng người tài.

Tình huống trong Chữ người tử tù không chỉ làm nổi bật tính cách của nhân vật mà còn thể hiện tư tưởng của nhà văn. Nguyễn Tuân, suốt cuộc đời đi tìm kiếm cái đẹp ẩn giấu trong cuộc sống, qua câu chuyện này đã ca ngợi cái đẹp của nhân cách, tài năng và lòng nhân ái, ngay cả trong những con người tưởng chừng như không thể có cái đẹp ấy. Từ đó, Nguyễn Tuân cũng thể hiện sự yêu mến những con người dân tộc, những con người có giá trị về tinh thần và nhân cách.

Nhờ tài năng, Nguyễn Tuân đã sáng tạo một tình huống truyện đặc sắc, đưa người đọc vào một không gian đầy cảm xúc và suy ngẫm. Chữ người tử tù không chỉ là một truyện ngắn thú vị mà còn mang đậm dấu ấn phong cách và tư tưởng của một cây bút tài năng.

Viết bài văn phân tích một tác phẩm truyện mẫu 4

Khánh Hoài là một nhà văn nổi bật với tình yêu sâu sắc dành cho trẻ em và truyện ngắn Cuộc chia tay của những con búp bê là một tác phẩm tiêu biểu thể hiện sự tinh tế trong việc khắc họa tình cảm gia đình và những xúc cảm của trẻ thơ. Từ cuộc chia tay đầy cảm động của hai anh em Thành và Thủy, tác giả đã gửi gắm những thông điệp ý nghĩa về tình thương, sự hy sinh và bài học quý giá trong cuộc sống.

Câu chuyện xoay quanh gia đình của hai anh em Thành và Thủy, vốn sống hạnh phúc bên nhau cho đến khi bố mẹ ly hôn, khiến họ phải đối diện với sự chia ly đầy đau đớn. Tình huống truyện bắt đầu khi mẹ yêu cầu hai anh em chia đồ chơi, một hành động tưởng chừng đơn giản nhưng lại làm bộc lộ nỗi sợ hãi và sự mất mát trong lòng trẻ thơ. Thủy, cô bé nhỏ nhắn, không thể giấu nổi sự hoang mang, “bất giác run lên bần bật, kinh hoàng”, còn Thành thì cảm thấy nặng nề trước cảnh vật thay đổi: “Cảnh vật vẫn cứ như hôm qua, hôm kia thôi mà sao tai họa giáng xuống đầu anh em tôi nặng nề thế này.” Tình yêu thương giữa hai anh em không hề bị phai nhạt trong giây phút khó khăn này. Thành, với tình yêu bao la dành cho em, đã quyết định nhường hầu hết đồ chơi của mình, kể cả bộ đồ chơi quý giá như bộ tú lơ khơ, bàn cá ngựa và những con búp bê, cho Thủy.

Khi chiếc xe tải đến đón Thủy rời đi, cuộc chia tay diễn ra đột ngột và khiến cả hai bàng hoàng. Thủy, dù có con Vệ Sĩ bảo vệ cho anh, vẫn không muốn rời xa anh trai, cô bé lại đem cả con búp bê Em Nhỏ cho Thành và yêu cầu anh hứa sẽ không bao giờ để chúng phải xa nhau. Chính qua hành động nhỏ bé ấy, Thủy thể hiện mong muốn cháy bỏng của mình: muốn ở bên anh mãi mãi, không phải chia xa.

Câu chuyện kết thúc trong sự đau đớn của cuộc chia tay, khi hai anh em không thể biết chắc khi nào sẽ gặp lại nhau. Nhưng đó cũng là sự thức tỉnh đối với người lớn về trách nhiệm bảo vệ hạnh phúc gia đình, gìn giữ mái ấm cho con cái, để chúng có thể lớn lên trong tình yêu thương trọn vẹn. Cuộc chia tay của những con búp bê là một tác phẩm cảm động, gợi nhắc người đọc về những giá trị gia đình, về tình yêu thương và sự hy sinh vô điều kiện trong cuộc sống.

Viết bài văn phân tích một tác phẩm truyện mẫu 5

Trong tiểu thuyết Đất rừng phương Nam của nhà văn Đoàn Giỏi, đoạn trích Đi lấy mật nổi bật với hình tượng nhân vật An – một cậu bé hồn nhiên, yêu thiên nhiên, và đầy tò mò. Qua câu chuyện về hành trình vào rừng cùng tía nuôi và Cò để lấy mật, tác giả đã khắc họa một cách sinh động hình ảnh An với những phẩm chất đáng quý, phản ánh sự trong sáng và ham học hỏi của tuổi thơ.

Đầu tiên, An là một cậu bé yêu thiên nhiên và có khả năng quan sát tinh tế. Qua cái nhìn của An, vùng rừng U Minh hiện lên với vẻ đẹp hoang sơ, hùng vĩ nhưng cũng đầy thơ mộng. Bằng ngôi kể thứ nhất, tác giả đã cho người đọc cảm nhận rõ rệt sự tươi mới và sống động của thiên nhiên qua đôi mắt hồn nhiên của An. Cậu bé không chỉ nhìn thấy, mà còn cảm nhận bằng khứu giác và xúc giác: "Ánh sáng trong vắt, hơi gợn một chút óng ánh trên những đầu hoa tràm rung rung", hay "Một làn hơi đất nhè nhẹ tỏa lên, phủ mờ những bụi cây cúc áo, rồi nhè nhẹ tan dần theo hơi ấm mặt trời." Những chi tiết miêu tả này thể hiện sự nhạy bén trong cảm nhận của An, cho thấy cậu có một tâm hồn rất tinh tế, biết phát hiện vẻ đẹp trong từng góc nhỏ của thiên nhiên.

Ngoài tình yêu với thiên nhiên, An còn là một cậu bé ham học hỏi và tìm tòi. Khi được đi lấy mật cùng tía nuôi, An không chỉ đơn giản đi theo mà còn chú ý đến mọi chi tiết, ghi nhớ những lời dạy của má nuôi về cách gác kèo ong. Cậu đặt ra những câu hỏi để hiểu rõ hơn về loài ong và cách nuôi chúng, từ đó nhận thức được sự khác biệt giữa cách nuôi ong ở U Minh và những nơi khác: "Không có nơi nào, xứ nào có kiểu tổ ong hình nhánh kèo như vùng U Minh này cả." Điều này thể hiện sự tò mò, khát khao tìm hiểu và khám phá thế giới xung quanh của An. Cậu cũng nhận ra sự khác biệt giữa lý thuyết học trong sách và thực tiễn cuộc sống, chứng minh sự trưởng thành trong suy nghĩ của mình.

Từ những hành động và suy nghĩ của An, nhà văn Đoàn Giỏi đã khắc họa thành công một hình ảnh cậu bé vừa hồn nhiên, vừa sâu sắc. An không chỉ là một đứa trẻ ham học hỏi, mà còn là hình ảnh đại diện cho tâm hồn trong sáng, yêu thiên nhiên và đầy tò mò của tuổi thơ. Từ đó, tác phẩm không chỉ thể hiện tình yêu thiên nhiên mà còn ngợi ca sự trong sáng, lương thiện của trẻ em.

>>> Xem thêm: 12+ Bài phân tích Vội Vàng hay nhất được chọn lọc

Qua việc phân tích tác phẩm truyện, chúng ta không chỉ hiểu thêm về nghệ thuật xây dựng nhân vật và cốt truyện mà còn cảm nhận được những giá trị nhân văn sâu sắc mà tác giả muốn truyền đạt. Hy vọng những bài văn mẫu trên sẽ giúp bạn có thêm góc nhìn và cảm hứng để viết bài của chính mình.

Bài viết cùng chủ đề:

20+ Mẫu phân tích người lái đò sông đà hay nhất được chọn lọc

Bài phân tích Đất nước hay nhất được chọn lọc

Tổng hợp các bài phân tích Tây Tiến hay nhất được chọn lọc

10+ Bài phân tích Việt Bắc hay nhất được chọn lọc