15+ Mẫu phân tích bài thơ Chiều tối dễ đạt điểm cao

"Chiều tối" là một trong những bài thơ đặc sắc thuộc tập Nhật ký trong tù của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Dưới đây là những bài phân tích mẫu sâu sắc về bài thơ, mời quý độc giả cùng tham khảo!

Phân tích bài thơ chiều tối - Dành cho học sinh giỏi

Chủ tịch Hồ Chí Minh không chỉ là một nhà cách mạng vĩ đại mà còn là một nhà văn hóa lớn, một thi nhân tài hoa. Trong bất kỳ hoàn cảnh nào, từ những ngày gian khó nhất, tâm hồn thi sĩ của Người vẫn thăng hoa, mang đến những áng thơ chan chứa tình yêu quê hương đất nước, thiên nhiên và con người. Bài thơ Chiều tối chính là minh chứng sống động cho tinh thần lạc quan, bản lĩnh kiên cường và niềm tin mãnh liệt vào tương lai của Hồ Chí Minh, được sáng tác trong khoảng thời gian Người bị chính quyền Tưởng Giới Thạch bắt giam vô cớ năm 1942.

Vào tháng 8 năm 1942, Bác Hồ sang Trung Quốc để tranh thủ sự ủng hộ quốc tế, nhưng khi đến tỉnh Quảng Tây, Người bị bắt và giam giữ suốt 13 tháng. Trong những tháng ngày khắc nghiệt ấy, Bác đã sáng tác Nhật ký trong tù, tập thơ gồm 134 bài bằng chữ Hán. Chiều tối (bài số 31) được sáng tác khi Bác đang bị chuyển từ nhà lao Tĩnh Tây sang Thiên Bảo. Đây không chỉ là một bài thơ tả cảnh, mà còn là bức tranh tâm hồn thể hiện sự ung dung, tự tại của một người tù vĩ đại.

Bài thơ mở đầu bằng bức tranh thiên nhiên thanh bình nhưng thấm đượm tâm trạng qua hai câu đầu:

Quyện điểu quy lâm tầm túc thụ
Cô vân mạn mạn độ thiên không
(Chim mỏi về rừng tìm chốn ngủ
Chòm mây trôi nhẹ giữa tầng không)

Hình ảnh cánh chim chiều mỏi mệt tìm về tổ là một thi liệu quen thuộc trong thơ ca cổ điển. Bác đã sử dụng bút pháp chấm phá để khắc họa sự vận động của thiên nhiên, đồng thời gửi gắm tâm trạng của chính mình. Từ "quyện" (mỏi) vừa gợi tả trạng thái của cánh chim sau một ngày dài kiếm ăn, vừa ẩn dụ sự mệt mỏi của chính Người sau chặng đường dài bị áp giải. Ở đây, hình ảnh cánh chim mỏi như đồng điệu với người tù bị gông cùm, khát khao được tự do.

Hình ảnh chòm mây cô đơn lặng lẽ trôi giữa bầu trời bao la càng làm nổi bật sự mênh mông của không gian và nỗi cô độc của con người. Bút pháp ước lệ tượng trưng tạo nên bức tranh vừa hiện thực, vừa lãng mạn, thấm đẫm tinh thần của một thi sĩ yêu thiên nhiên. Tuy nhiên, trong sự cô đơn ấy không hề có bi lụy mà chỉ có sự điềm tĩnh và niềm tin mạnh mẽ vào tương lai.

Từ không gian thiên nhiên, bài thơ chuyển sang hình ảnh con người qua hai câu cuối:

Sơn thôn thiếu nữ ma bao túc
Bao túc ma hoàn, lô dĩ hồng
(Cô em xóm núi xay ngô tối
Xay hết, lò than đã rực hồng)

Hình ảnh thiếu nữ xay ngô trong không gian núi rừng mang đến hơi thở ấm áp của cuộc sống lao động. Thiếu nữ hiện lên trong tư thế chăm chỉ, cần mẫn, như một điểm sáng giữa màn đêm. Đặc biệt, hình ảnh "lò than rực hồng" là nhãn tự, biểu tượng cho ánh sáng, hơi ấm và niềm hy vọng vào một ngày mai tươi sáng. Từ hình ảnh người lao động, Bác Hồ đã hướng thơ ca từ tĩnh sang động, từ cảnh thiên nhiên đến sức sống của con người, tạo nên sự hòa quyện giữa cổ điển và hiện đại.

Sự chuyển đổi giữa hai cảnh thiên nhiên và con người không chỉ thể hiện sự tinh tế trong nghệ thuật mà còn bộc lộ chiều sâu triết lý sống của Hồ Chí Minh. Dù trong cảnh tù đày, Người vẫn luôn lạc quan, yêu đời, cảm nhận cái đẹp từ những điều giản dị nhất.

Chiều tối là tác phẩm tiêu biểu cho phong cách thơ Hồ Chí Minh, kết hợp hài hòa giữa chất cổ điển và tinh thần hiện đại. Qua bài thơ, ta thấy một tâm hồn lớn, một ý chí phi thường luôn vượt lên trên hoàn cảnh, truyền cảm hứng mạnh mẽ về tình yêu cuộc sống và niềm tin vào tương lai. Chữ "hồng" ở cuối bài thơ không chỉ làm sáng lên toàn bộ tác phẩm, mà còn là ánh sáng dẫn đường, thể hiện tấm lòng yêu nước, thương dân sâu sắc của Bác Hồ, mãi là nguồn cảm hứng bất tận cho các thế hệ mai sau.

Phân tích bài thơ chiều tối - Nâng cao

Chủ tịch Hồ Chí Minh không chỉ là một nhà cách mạng lỗi lạc với tình yêu đất nước sâu sắc, mà còn là một thi nhân tài hoa, để lại dấu ấn sâu đậm trong nền văn học nước nhà. Dù trong hoàn cảnh tù đày khắc nghiệt, tâm hồn thi sĩ của Người vẫn không ngừng sáng tạo. Bài thơ Chiều tối là minh chứng sống động, được sáng tác khi Bác bị chính quyền Tưởng Giới Thạch bắt giam trong hành trình tranh thủ sự ủng hộ quốc tế năm 1942.

Chiều tối thuộc tập thơ Nhật ký trong tù, gồm 134 bài viết bằng chữ Hán, là những dòng tâm tư được khơi nguồn trong suốt 13 tháng bị giam cầm. Bài thơ ra đời trên con đường chuyển nhà lao từ Tĩnh Tây sang Thiên Bảo, khắc họa cảnh thiên nhiên và con người lao động nơi xứ người. Qua đó, không chỉ tỏa sáng vẻ đẹp tâm hồn của Bác mà còn phản ánh một tinh thần kiên cường và niềm tin mãnh liệt vào tương lai.

Mở đầu bài thơ, Bác gợi lên bức tranh thiên nhiên chiều tà qua hình ảnh cánh chim mỏi và đám mây lẻ loi:

Quyện điểu quy lâm tầm túc thụ
Cô vân mạn mạn độ thiên không
(Chim mỏi về rừng tìm chốn ngủ
Chòm mây trôi nhẹ giữa tầng không)

Bằng bút pháp ước lệ tượng trưng, Hồ Chí Minh đã phác họa khung cảnh hoàng hôn với cánh chim mỏi mệt tìm chốn nghỉ ngơi và đám mây cô đơn lơ lửng giữa trời. Đó không chỉ là hình ảnh thiên nhiên, mà còn chứa đựng tâm trạng của chính Người. Cánh chim tự do được nghỉ ngơi trong khi người tù vẫn bị xiềng xích. Nhưng dù gian khó, tâm hồn Bác vẫn khoan thai, chan chứa tình yêu thiên nhiên và khát vọng tự do.

Trong hai câu thơ cuối, hình ảnh con người hiện lên như một điểm sáng giữa khung cảnh thiên nhiên:

Sơn thôn thiếu nữ ma bao túc
Bao túc ma hoàn lô dĩ hồng
(Cô em xóm núi xay ngô tối
Xay hết, lò than đã rực hồng)

Hình ảnh thiếu nữ miền sơn cước lao động bên cối xay ngô, ánh lửa bập bùng từ lò than, đã làm bừng sáng cả không gian. Đó là biểu tượng cho sự sống, niềm tin, và hy vọng, xóa tan vẻ âm u của buổi chiều tà. Từ "hồng" khép lại bài thơ là nhãn tự, mang ý nghĩa sâu sắc. Ánh sáng từ ngọn lửa không chỉ sưởi ấm người lao động mà còn thắp lên trong lòng người tù niềm lạc quan và nghị lực phi thường.

Bài thơ Chiều tối không chỉ khắc họa một bức tranh thiên nhiên và cuộc sống thường nhật mà còn phản ánh tâm hồn lớn lao của Hồ Chí Minh. Ở đó, ta thấy được tình yêu thiên nhiên, lòng nhân ái, tinh thần kiên cường, và khát vọng sống mãnh liệt của Người. Trong bất kỳ hoàn cảnh nào, Bác vẫn giữ vững niềm tin và hướng về ánh sáng, tạo nên sức mạnh để vượt qua mọi thử thách. Chiều tối chính là bài ca của niềm tin, của tinh thần bất khuất, và của tình yêu thương con người, mãi mãi truyền cảm hứng cho các thế hệ mai sau.

Phân tích bài thơ chiều tối - Hay nhất

Chủ tịch Hồ Chí Minh – vị lãnh tụ vĩ đại của dân tộc Việt Nam, là người chiến sĩ cách mạng kiên cường, giàu lòng nhân ái, và cũng là một nhà thơ, nhà văn xuất sắc. Nhắc đến Bác, ta không chỉ nhắc đến tư tưởng, phong cách lãnh đạo tài ba mà còn nhớ đến những vần thơ đậm chất nhân văn và sâu sắc. Tố Hữu từng ca ngợi:

"Vần thơ của Bác vần thơ thép
Mà vẫn mênh mông bát ngát tình."

Thơ Hồ Chí Minh, đặc biệt là Chiều tối, chính là minh chứng rõ nét cho trái tim yêu thương và khát vọng mãnh liệt về tự do. Bài thơ được sáng tác trong hoàn cảnh đặc biệt khi Bác bị chính quyền Tưởng Giới Thạch bắt giam, trên hành trình chuyển lao từ Tĩnh Tây đến Thiên Bảo. Qua những câu thơ ngắn gọn nhưng tràn đầy cảm xúc, bài thơ khắc họa bức tranh thiên nhiên và con người, phản ánh tâm hồn lớn của Bác.

"Chim mỏi về rừng tìm chốn ngủ
Chòm mây lơ lửng giữa tầng không"

Mở đầu bài thơ là khung cảnh thiên nhiên buổi chiều tà với hình ảnh cánh chim mỏi mệt và chòm mây cô đơn. Hình ảnh cánh chim bay về tổ gợi lên sự vận động của thời gian và không gian mênh mông, đồng thời khéo léo gửi gắm tâm trạng của người tù cách mạng – một tâm hồn khát khao tự do nhưng đang bị giam cầm. Cánh chim nhỏ nhoi, mỏi mệt tìm chốn ngủ và đám mây lững lờ trôi giữa tầng không gợi lên nỗi cô đơn của người lữ khách nơi đất khách quê người. Nhưng ẩn sâu trong đó là tình yêu thiên nhiên và tinh thần bất khuất vượt lên mọi nghịch cảnh.

Từ bức tranh thiên nhiên buồn man mác, bài thơ chuyển sang khắc họa hình ảnh con người lao động với sức sống bừng sáng:

"Cô em xóm núi xay ngô tối
Xay hết lò than đã rực hồng."

Hình ảnh cô thiếu nữ miền sơn cước xay ngô bên bếp lửa làm bừng sáng bức tranh đời sống thường nhật. Trong màn đêm tĩnh lặng, ánh lửa hồng không chỉ sưởi ấm không gian mà còn tượng trưng cho sự sống, cho niềm hy vọng và niềm tin mãnh liệt vào tương lai. Chữ “hồng” ở cuối bài thơ không chỉ là nhãn tự, mà còn là biểu tượng của niềm tin cách mạng, của ánh sáng dẫn đường.

Bài thơ ngắn gọn nhưng chứa đựng chiều sâu triết lý và cảm xúc. Ở đó, ta thấy một tâm hồn thi sĩ tao nhã hòa quyện cùng ý chí thép của người chiến sĩ cách mạng. Trong hoàn cảnh tù đày khắc nghiệt, Bác vẫn giữ vững tinh thần lạc quan, hướng đến những giá trị cao đẹp của cuộc sống.

Đọc Chiều tối, ta không chỉ cảm nhận được sự kết hợp hài hòa giữa chất cổ điển và hiện đại trong thơ Bác, mà còn học được bài học lớn về sự kiên cường, niềm tin và tình yêu đối với quê hương, con người. Thơ Bác là nguồn cảm hứng bất tận, nhắc nhở mỗi chúng ta dù ở bất kỳ hoàn cảnh nào cũng cần giữ vững tinh thần lạc quan, vượt lên thử thách và sống xứng đáng với thế hệ cha anh đã hy sinh vì hòa bình hôm nay.

Phân tích bài thơ chiều tối - mẫu 3

"Nhật ký trong tù" của Chủ tịch Hồ Chí Minh là một tác phẩm đặc biệt, được sáng tác từ ngày 2/8/1942 đến 10/9/1943 trong hoàn cảnh Người bị chính quyền Tưởng Giới Thạch giam giữ, đầy đọa qua các nhà lao ở Quảng Tây, Trung Quốc. Tập thơ với 133 bài không chỉ là chứng nhân cho những tháng ngày gian khổ mà còn là tấm gương về ý chí, nghị lực và tình yêu thiên nhiên, con người. Trong đó, bài thơ "Chiều tối" (Mộ) nổi bật như một áng thơ tiêu biểu, kết hợp giữa vẻ đẹp cổ điển và hiện đại.

Bài thơ số 31 này ghi lại khoảnh khắc chiều tà nơi xóm núi, trên hành trình chuyển lao từ Thiên Bảo đến Long Tuyền. Hai câu đầu vẽ lên bầu trời khi ngày tàn:

“Quyện điểu quy lâm tầm túc thụ,
Cô vân mạn mạn độ thiên không.”

(Cánh chim mỏi về rừng tìm chốn ngủ,
Chòm mây lơ lửng giữa tầng không.)

Bằng bút pháp ước lệ tượng trưng đậm chất cổ điển, Hồ Chí Minh đã phác họa hình ảnh cánh chim mệt mỏi bay về tổ ấm và áng mây cô đơn lững lờ trôi trên bầu trời mênh mông. Cảnh vật ấy không chỉ gợi lên không gian hoang sơ mà còn phản ánh tâm trạng của người lữ khách cô đơn, lạc lõng. Nét vẽ thiên nhiên nhẹ nhàng mà thấm đượm tình người, thể hiện một tâm hồn lớn yêu đời, vượt lên nghịch cảnh.

Hai câu cuối chuyển từ cảnh thiên nhiên sang bức tranh sinh hoạt nơi xóm núi:

“Sơn thôn thiếu nữ ma bao túc,
Bao túc ma hoàn, lô dĩ hồng.”

(Cô em xóm núi xay ngô tối,
Xay hết lò than đã rực hồng.)

Hình ảnh cô thiếu nữ xay ngô trong ánh lửa bếp than rực hồng mang lại sức sống và hơi ấm cho toàn bài thơ. Nghệ thuật điệp ngữ liên hoàn “ma bao túc… bao túc ma hoàn” không chỉ tái hiện nhịp điệu đều đặn của công việc mà còn gợi lên sự cần mẫn, khỏe khoắn của con người lao động. Từ "hồng" cuối bài thơ trở thành nhãn tự, thắp sáng cả không gian và tâm hồn, tượng trưng cho niềm tin, hy vọng vào tương lai.

Bài thơ vận động từ bóng tối đến ánh sáng, từ nỗi buồn man mác đến niềm tin yêu đời. Chất cổ điển được thể hiện qua hình ảnh cánh chim, áng mây, trong khi nét hiện đại toát lên từ hình ảnh người lao động giữa đời thường.

"Chiều tối" không chỉ là bài thơ ghi lại cảnh vật mà còn là bài học về nghị lực, tinh thần lạc quan và tình yêu cuộc sống. Trong hoàn cảnh khắc nghiệt, tâm hồn Bác vẫn hướng về sự sống, ánh sáng, và tương lai tươi sáng. Thơ Bác mãi là nguồn cảm hứng bất tận, lan tỏa tình yêu thương và ý chí mạnh mẽ đến mọi thế hệ.

>>> Xem thêm: 10+ Mẫu phân tích Nói với con hay nhất được chọn lọc

Hy vọng bài viết đã mang đến cho quý bạn đọc thông tin bổ ích và góc nhìn sâu sắc về tác phẩm. Chân thành cảm ơn sự quan tâm và mong nhận được ý kiến đóng góp!

Bài viết cùng chủ đề:

20+ Mẫu phân tích người lái đò sông đà hay nhất được chọn lọc

Bài phân tích Đất nước hay nhất được chọn lọc

Tổng hợp các bài phân tích Tây Tiến hay nhất được chọn lọc

10+ Bài phân tích Việt Bắc hay nhất được chọn lọc