Phân tích bài thơ Tức cảnh Pác Pó tác giả Hồ Chí Minh

"Tức Cảnh Pác Bó" là một trong những bài thơ nổi tiếng của Hồ Chí Minh, được sáng tác trong giai đoạn Người hoạt động cách mạng tại hang Pác Bó, Cao Bằng. Bài thơ không chỉ phác họa bức tranh thiên nhiên hùng vĩ mà còn thể hiện tinh thần lạc quan, ý chí kiên cường của Người trong hoàn cảnh gian khó. 

Phân tích bài thơ Tức Cảnh Pác Bó giúp người đọc cảm nhận được vẻ đẹp giản dị trong ngôn từ và tầm vóc lớn lao trong tư tưởng của vị lãnh tụ vĩ đại.

Mẫu phân tích bài thơ Tức cảnh Pác Pó - Hồ Chí Minh

Chủ tịch Hồ Chí Minh không chỉ là một nhà cách mạng vĩ đại mà còn là một cây bút lớn trong nền văn học Việt Nam. Những tác phẩm mà Người để lại mang giá trị to lớn, tiêu biểu trong số đó là bài thơ "Tức cảnh Pác Bó".

Dẫu vậy, Hồ Chí Minh chưa từng có ý định xây dựng sự nghiệp văn chương cho riêng mình, cũng không tự nhận là nhà văn hay nhà thơ. Đối với Người, văn thơ chỉ đơn giản là niềm yêu thích, là cách để bày tỏ tâm tư và cũng có thể trở thành một công cụ hữu hiệu trong cuộc đấu tranh cách mạng. Người từng chia sẻ:

"Ngâm thơ ta vốn không ham

Nhưng vì trong ngục biết  làm chi đây

Ngày dài ngâm ngợi cho khuây

Vừa ngâm vừa đợi đến ngày tự do".

Quan điểm sáng tác của Chủ tịch Hồ Chí Minh rất độc đáo, Người coi văn nghệ là một công cụ, nghệ sĩ là chiến sĩ trên mặt trận văn hóa, và văn chương phải gắn liền với nhiệm vụ phục vụ cách mạng. Sự nghiệp sáng tác của Bác nổi bật ở ba thể loại chính: văn chính luận, truyện ký và thơ ca.

Có thể khẳng định rằng, sự nghiệp văn thơ của Hồ Chí Minh là một di sản văn hóa vô giá, để lại những dấu ấn sâu đậm trong lòng mỗi người dân Việt Nam. Các tác phẩm của Người không chỉ giàu giá trị truyền thống mà còn mang tinh thần hiện đại, là sự kết tinh độc đáo giữa tinh hoa dân tộc và nhân loại.

"Sáng ra bờ suối tối vào hang

Cháo bẹ rau măng vẫn sẵn sàng

Bàn đá chông chênh dịch sử Đảng

Cuộc đời cách mạng thật là sang".

Bài thơ Tức cảnh Pác Bó được sáng tác khi Bác Hồ trở về nước sau hơn ba mươi năm bôn ba khắp thế giới. Lúc này, tình hình trong nước và quốc tế đang vô cùng phức tạp, và Bác đã trực tiếp lãnh đạo cách mạng Việt Nam. 

Người chọn hang Pác Bó, tỉnh Cao Bằng, làm nơi ở và làm việc. Dù phải sống trong điều kiện thiếu thốn và khó khăn, nhưng tinh thần lạc quan, yêu đời của Người vẫn luôn hiện hữu. Như một chiến sĩ cách mạng kiên cường, Bác và các đồng chí đã biến những ngày gian khó ở Pác Bó thành những khoảng thời gian ý nghĩa, tràn đầy hy vọng và niềm vui.

Sống giữa thiên nhiên hùng vĩ và thơ mộng, Bác "tức cảnh sinh tình" và viết nên bài thơ Tức cảnh Pác Bó. Ngay từ tên gọi, chữ "Tức" mang ý nghĩa là cảm hứng bất chợt trước cảnh đẹp, những câu thơ được viết ra tự nhiên, không chuẩn bị trước, như một sự ngẫu hứng sau giờ làm việc căng thẳng. 

Phân tích bài thơ Chiều hôm nhớ nhà của Bà Huyện Thanh Quan

Phân tích tác phẩm Bồng chanh đỏ của Đỗ Chu siêu hay chi tiết

Bài thơ không chỉ là sản phẩm của tâm hồn thi sĩ mà còn thể hiện một tinh thần thoải mái, ung dung tự tại trong hoàn cảnh đầy thử thách.

"Sáng ra bờ suối tối vào hang"

Mở đầu bài thơ là những hình ảnh đối lập như "sáng" và "tối", "ra" và "vào", "bờ suối" và "vào hang", tái hiện nhịp sống thường nhật của Bác trong những ngày ở hang Pác Bó. 

Qua đó, câu thơ không chỉ khắc họa nơi Bác sống và làm việc – một nơi đầy khó khăn và 

thiếu thốn – mà còn thể hiện rõ tâm thế ung dung, an nhiên của Người, coi hoàn cảnh ấy như một niềm vui, một sự tận hưởng giản dị trong cuộc đời cách mạng.

"Cháo bẹ, rau măng vẫn sẵn sàng"

Câu thơ thứ hai tái hiện hình ảnh bữa cơm đơn sơ của Bác. Điều này gợi chúng ta nhớ đến hình ảnh măng tre quen thuộc trong thơ Nguyễn Bỉnh Khiêm:

"Thu ăn măng trúc, đông ăn giá

Xuân tắm hồ sen, hạ tắm ao".

Có thể nhận thấy sự tương đồng giữa Bác Hồ và Nguyễn Bỉnh Khiêm qua hình ảnh những món ăn dân dã, giản dị, gắn liền với lối sống tự cung tự cấp. Tuy nhiên, Bác đã dùng từ "sẵn sàng", thể hiện rõ tinh thần chủ động và sự thích nghi với hoàn cảnh khó khăn. Đối với Người, việc ăn những món ăn đơn sơ ấy không chỉ là cách khắc phục khó khăn mà còn là một niềm vui giản dị. 

Bác hiểu rằng, trong thời điểm ấy, đồng bào còn nghèo, nhiều nơi nhân dân phải chịu cảnh đói khổ, nên việc ăn cháo và măng đối với Người là lẽ đương nhiên, không hề than phiền hay ca thán. Tinh thần lạc quan và thái độ chủ động của Bác đã lan tỏa một thông điệp ý nghĩa về sự đồng cảm và sẻ chia với nhân dân.

"Bàn đá chông chênh dịch sử Đảng"

Những tưởng nơi làm việc của một vị lãnh tụ vĩ đại như Bác Hồ phải là một văn phòng khang trang, tiện nghi, nhưng thực tế, nơi Bác làm việc lại là chiếc "bàn đá chông chênh". Từ láy "chông chênh" gợi lên hình ảnh một không gian làm việc thiếu thốn, bấp bênh, gồ ghề, phản ánh rõ sự khó khăn và thiếu tiện nghi. 

Thế nhưng, từ chính chiếc bàn đá đơn sơ ấy, Bác đã viết nên biết bao quyết sách quan trọng, những định hướng chiến lược mở ra con đường mới cho cách mạng Việt Nam.

Câu thơ không chỉ khắc họa điều kiện làm việc gian khổ mà còn cho thấy công việc Người làm, đó là "dịch sử Đảng", một tài liệu mang ý nghĩa đặc biệt đối với các cán bộ cách mạng thời bấy giờ. 

Mặc dù sống trong hoàn cảnh khó khăn, thiếu thốn, nhưng tinh thần lạc quan và nghị lực phi thường vẫn luôn hiện hữu trong con người Bác, thể hiện rõ tấm gương sáng ngời của một lãnh tụ cách mạng kiên cường.

"Cuộc đời cách mạng thật là sang".

Bài thơ kết thúc với từ "sang", khắc họa hình ảnh một vị lãnh tụ giản dị, ngồi giữa thiên nhiên, vạch ra những con đường đưa cả dân tộc thoát khỏi cảnh lầm than. Với Bác, được cống hiến sức mình cho sự nghiệp cách mạng, phục vụ nhân dân là một niềm hạnh phúc lớn lao. 

Người không ngại khó khăn, gian khổ, mang ánh sáng của chủ nghĩa Mác - Lênin soi rọi những kiếp người đang sống trong bóng tối. Từ "sang" không chỉ thể hiện phong thái ung dung, lạc quan, yêu đời của Bác mà còn bộc lộ tư thế kiên cường của một nhà cách mạng. Bác không cần nơi làm việc sang trọng, bởi đứng trong hàng ngũ Đảng và chiến đấu vì nhân dân chính là niềm vinh dự cao quý – một kiểu "sang" rất riêng, không ai sánh được.

Bài thơ là sự kết hợp hài hòa giữa phong cách cổ điển và hiện đại, ngôn từ ngắn gọn nhưng giàu sức gợi hình. Nhân vật trữ tình trong thơ hiện lên với phong thái ung dung, hòa mình vào thiên nhiên, nhưng đề tài lại gắn liền với tính thời sự và cách mạng. 

Niềm tin, niềm tự hào của Bác toát lên qua từng câu chữ, lan tỏa khắp bài thơ. Chính sự lạc quan, tinh thần sẵn sàng và ý chí vững vàng đã làm nên cái "sang" thực sự trong cuộc đời Người – một con người một lòng vì đất nước, dân tộc.

Chỉ với bốn câu thơ ngắn gọn, Tức cảnh Pác Bó đã tái hiện rõ nét một giai đoạn trong cuộc đời hoạt động cách mạng của Bác. Dù trong hoàn cảnh khắc nghiệt, Người vẫn luôn tin tưởng vào thắng lợi của sự nghiệp cách mạng. 

Thơ của Bác vừa giản dị, mộc mạc, lại chứa đựng ý nghĩa sâu xa, vừa đậm chất cổ điển vừa mang hơi thở thời đại. Tức cảnh Pác Bó chính là minh chứng tiêu biểu cho hồn thơ độc đáo ấy.

Bài viết cùng chủ đề:

20+ Mẫu phân tích người lái đò sông đà hay nhất được chọn lọc

Bài phân tích Đất nước hay nhất được chọn lọc

Tổng hợp các bài phân tích Tây Tiến hay nhất được chọn lọc

10+ Bài phân tích Việt Bắc hay nhất được chọn lọc